สำนึกในคุณค่าและศักดิ์ศรีที่มี
คนจึงพยายามสร้างคุณค่าและศักดิ์ศรีในทุกวิธีการ
หากพยายามแล้วไร้ผล
จะเป็นเพราะขาดความเชื่อมั่นในคุณค่าแห่งตน
หรือมัวแต่ตามไล่ล่าคุณค่าที่สังคมกำหนด
แต่ก็ไม่ได้ดั่งใจหวัง
ก็ให้รู้สึกผิดหวัง เสียใจ เจ็บปวด
ที่ก่อให้เกิดปฏิกิริยาหลากหลายรูปแบบ
เริ่มจากการย้อนกลับมาหาตัว
ในความรู้สึกเคียดแค้นที่แฝงอยู่มิดชิด
ซึ่งนำไปสู่ความอยากแก้แค้น
จนกลายเป็นการลงโทษตัวเองในที่สุด
จากความรู้สึกเครียดและกดดัน
ไปสู่การเบื่ออาหาร
กระทั่งเบื่อชีวิต ซึมเศร้า อยากตาย...ในที่สุด

หรือไม่ก็เป็นการมองออกนอกตัว
โยนความผิดให้คนอื่น
ที่ไม่เห็นหรือไม่ยอมรับในคุณค่าและศักดิ์ศรีของตน
ที่ตั้งมาตรฐานคุณค่าและศักดิ์ศรีไว้สูงจนเกินเอื้อม
ทำให้ต้องรู้สึกผิดหวัง เสียใจ เจ็บปวด
จนต้องเครียดและกดดัน
ก็เลยรู้สึกแค้น อาฆาตพยาบาท
หันไปลงโทษผู้อื่นโทษฐานที่เป็นต้นเหตุ
จากความก้าวร้าว รุนแรง ทำลาย
ไปถึงการเข่นฆ่าโดยไม่มีสาเหตุ

หรือไม่หาทางชดเชย
ในเมื่อไม่สามารถมีคุณค่า มีศักดิ์ศรีได้
จนต้องรู้สึกเครียดและกดกัน
ก็หาทางเก็บกดความรู้สึกไว้ด้วยสารเสพติด
ถึงจะให้คุณค่าและศักดิ์ศรีไม่ได้
แต่อย่างน้อยมันก็ช่วยให้หลุดลอยไปจากสติสัมปชัญญะ
ไม่ต้องรู้สึกความผิดหวัง เสียใจ เจ็บปวด
ซึ่งหากมองให้ลึกลงไป
ก็เป็นรูปแบบการฆ่าตัวตายแบบผ่อนส่ง...อีกนั่นแหละ
ตามที่คนขับรถแทกซี่ในเมืองนิวยอร์คคนหนึ่ง
สรุปไว้สั้นๆ แต่ก็ครบกระบวนความ
เมื่อมีผู้โดยสารถามว่า
“วัยรุ่นที่นี่ทำอะไรกันบ้าง?”
เขาก็ตอบอย่างไม่ลังเลว่า
“ฆ่าคน  ฆ่าตัวตาย เสพยา”...

หากมองด้วยใจเป็นกลางแล้ว
หลายคนคงต้องพูดทำนองเดียวกัน
ไม่ใช่เฉพาะวัยรุ่นที่เมืองใดเมืองหนึ่ง
หากเป็นสถานการณ์เดียวกันทุกแห่ง
จะต่างก็หนักเบามากน้อยแค่ไหน
เพราะแก่นแห่งธรรมชาติคนนั้นเหมือนกันทั่วโลก
ต้องการมีคุณค่า ต้องการมีศักดิ์ศรี
และพยายามทำทุกอย่าง
เพื่อให้ได้มา เพื่อให้รู้สึกมั่นใจ เพื่อให้ไม่รู้สึกด้อย
เพราะลึกๆ แล้วต่างก็สำนึกเหมือนกัน
ชีวิตแต่ละชีวิตนั้นยิ่งใหญ่
จึงมีคุณค่าและศักดิ์ศรีตั้งแต่แรกเริ่มแล้ว •